Gamefication van de maatschappij door met inzet van persoonsgegevens, grootschalige ICT en psychologische lessen uit de gaming wereld de burgers in het gareel te brengen en te houden. Klinkt futuristisch, maar dat is het niet meer; Sesame Credit, lees en huiver.

In Nederland wordt er geen zichtbare “credit score” gebruikt. Geldverstrekkers gebruiken een toetsing bij het Bureau Kredietregistratie voor het al of niet verstrekken van geld en we lopen zelf niet echt te koop met onze kredietwaardigheid.

In de Verenigde Staten is de credit score een veel zichtbaarder en meer ingeburgerd fenomeen. Bijna 90% van de volwassen Amerikanen heeft een credit score, een indicator van financiële betrouwbaarheid en kredietwaardigheid op een schaal van 300 tot 850, geleverd door credit bureaus als Experian, TransUnion of Equifax.

Dergelijke credit scores zijn voor de Amerikaanse gebruiker real-time inzichtelijk op Internet en op mobile apps, leveren alerts wanneer zich wijzigingen voordoen en worden door geldverstrekkers, verhuurbedrijven, maar ook bijvoorbeeld werkgevers gecontroleerd alvorens een transactie of een arbeidsovereenkomst aan te gaan.

Een hoge credit score geeft je status en het is niet ongebruikelijk om je credit score te delen onder bekenden of zelfs op social media. Een lage credit score betekent beperkingen op het gebied van geldleningen of hoge borgsommen bij het huren van een auto.  

In 2015 hebben de twee Chinese ICT giganten Alibaba en Tencent de “Sesame Credit” score geïntroduceerd in China. Alibaba en Tencent bezitten gezamenlijk alle Chinese social media diensten en een groot deel van zowel de online gaming als de online shopping markt. Daarmee beschikken ze over een schat aan informatie over allerlei aspecten van het persoonlijke leven van de Chinese burgers.

De Chinese Sesame Credit score is deels een credit score zoals in de Verenigde Staten; een kredietwaardigheid score op basis van inkomen, bezit en schulden. Echter, en nu wordt het sinister, tevens een score op grond van “goed burgerschap” aan de hand van zaken als je uitlatingen op social media, je hobbies, lifestyle en aankoopgedrag.

Post je kritische uitlating over het regeringsbeleid, feitelijk nieuws over de beursneergang of een artikel dat niet in lijn is met officiële geschiedschrijving dan daalt je score. Val je in lijn met het regeringsbeleid en ben je politiek correct, dan stijgt je score. Koop je online een vaatwasser of babyvoeding dan scoor je als goed burger punten, zit je 10 uur per dag te gamen dan verlies je punten. Enzovoort.

Een hoge Sesame Credit score heeft veel voordelen. Met een score boven de 600 kun je bijvoorbeeld shoppen op krediet, een score boven de 650 laat je een auto huren zonder borgsom, een score boven 700 biedt je de fast-track bij het aanvragen van toestemming voor een buitenlandse reis en een score van 750 of hoger zelfs een fast-track voor een felbegeerd Schengen visum; Amsterdam, tulips and windmills from the touringcar.

Het aanvragen en voeren van deze Sesame Credit score is nu nog vrijwillig. Echter, ook in China is een hoge score al verworden tot een status symbool. Maar nu niet alleen als een symbool van kredietwaardigheid, maar ook van goed burgerschap. Op Weibo, de Chinese equivalent van Twitter, hebben al meer dan 100.000 mensen hun Sesame Credit score getweet.

Waar het echt heel erg misgaat is het feit dat je Sesame Credit score ook beïnvloed wordt door de scores van de mensen met wie je op social media contact hebt. Deze social media vrienden en hun scores zijn voor iedereen inzichtelijk. Wanneer een van je vrienden een kritisch post online zet, daalt daarmee ook jouw score en word je er over geïnformeerd wie van je vrienden je score heeft verlaagd. Tevens zien anderen dat je bevriend bent met iemand met een lage score. Kortom, vriendschap met kritische mensen kan je je status en je privileges kosten…

De Chinese overheid heeft onlangs aangekondigd dat de Sesame Credit score per 2020 voor iedere Chinese burger verplicht wordt en tevens dat een te lage score vanaf dat moment bestraft kan gaan worden; bijvoorbeeld met beperkte internet toegang en beperkingen op de toegang tot bepaalde banen als ambtenaar, journalist of hoge functies in het bedrijfsleven.

Kortom, de inzet van persoonsgegevens, grootschalige ICT en de psychologische lessen uit de gaming wereld om met een systeem van “positieve” beïnvloeding, op basis van levels, mijlpalen en onderlinge competitie, privileges uit te delen en vervolgens de deelnemers voor de keuze te stellen tussen kritische vrienden en de verworven privileges. Kritische mensen worden geconfronteerd met automatische sociale isolatie en eventueel beperkingen in het dagelijks leven, als straf voor onwelgevallige uitlatingen of een lifestyle die de overheid niet bevalt.

Wat je hier ziet gebeuren is de “gamification” van burgerlijke gehoorzaamheid. Geniaal in zijn simplisme, desastreus in zijn uitwerking; een dictatuur nu eens op basis van de wortel en niet op basis van de stok. En laten we in Nederland niet denken dat hier zoiets niet mogelijk zou zijn. Al was het maar indirect vanuit China; velen van ons shoppen bij Alibaba en Tencent bedient wereldwijd zo’n 400 miljoen gamers. Het zou toch wat zijn als ik in 2020 vanwege dit artikel geen “free expedited shipping” van Alibaba meer zou krijgen of mijn bonus-levens in League of Legends mis zou lopen….