Wie denkt dat recht bedoeld is voor juristen, slaat de plank mis. Juridische normering richt zich primair op dat deel van de samenleving wat zij boogt te regelen. Zo behoort een automobilist immers zelf de verkeersregels toe te passen. Achteraf op de compliance- kennis van de juridische dienst vertrouwen, biedt geen soelaas. Een wellicht flauwe, maar daarom niet minder treffende vergelijking.

Alleen al om deze reden staat de noodzaak van het verwerven van begrip en kennis van het digitale recht door niet-juristen — van (openbaar) bestuurder tot IT professional, van entrepreneur tot adviseur — buiten kijf.

De praktijk toont zich anders. Niet zelden beschouwen vooral ondernemers, maar tevens anderen, voorgeschreven piketpalen als een ongelukkig fait accompli — een last — daarbij het recht marginaliserend tot louter een kostenpost. Een typisch voorbeeld van twintigste- eeuw-denken. Wet- en regelgeving, hoe divers, omvangrijk of complex ook, draait niet  primair om compliance of de achterliggende administratieve lasten, maar om het realiseren van het beoogde doel van juridische normen.

Zo luidt de ratio van de veel besproken Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG): het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer betreft een grondrecht,
inclusief het recht dat iedereen heeft op een zorgvuldige omgang met zijn persoons- gegevens. Of anders gesteld: het gaat om de bescherming van fundamentele rechten en vrijheden van individuen. De AVG werkt dat langs drie lijnen uit: verdergaande harmonisatie van privacyregelgeving in de Europese Unie, bescherming van persoonsgegevens en het waarborgen van vrij verkeer van gegevens binnen de Unie.

Uitzomend vormt het digitale recht het fundament voor leven, besturen en ondernemen in de (Europese) informatiesamenleving. Dat geldt zo mogelijk in het bijzonder voor ICT- bedrijven, die vanouds zowel aan inkoop- als verkoopkant bits en bytes in hun DNA hebben. Digitaal recht hoort op hoofdlijnen thuis in de bestuurskamer van ieder bedrijf of overheidsorganisatie en bij vrijwel iedere professional. Aankomende wetgeving maakt daar tevens deel van uit. Dit legislatieve overzicht heeft niet de pretentie volledig te zijn.

Key issues

  • De digitale transformatie is in volle gang. Via mainframe en client/server vormt cloud computing de actuele katalysator, hoewel edge computing (decentrale real-time gegevensverwerking lokaal bij de bron) dankzij het Internet of Things (IoT) snel in belang – aditioneel dus – toeneemt. Algemeen beschouwd gaat het om de verandering in verband met de toepassing van digitale technologie in alle aspecten van onze samenleving.
  • De veelbesproken transitie laat het recht niet onberoerd. Sterker nog, de laatste 25 jaar hebben de Europese en Nederlandse wetgever een omvangrijk wetgevingspakket voor de informatiemaatschappij geïntroduceerd. Daar moet iedere onderneming of overheidsorganisatie rekening mee houden, los van de veranderingsfase waarin zij zich bevindt. En goed om te beseffen: in ieder geval komt aan de legislatieve trasitie nooit een einde.
  • De versnipperde rechtsaspecten voor de digitale samenleving dijen telkens uit zoals mede uit deze preview voor digitale wetgeving in Nederland blijkt. Telkens meer wet- en regelgeving, mede in het domein privacy en netwerk- en informatiebeveiliging, inclusief meldplichten voor allerhande digitale incidenten en meer bevoegdheden voor toezichthouders.