Als je de titel van dit artikel leest, dan vraag je je allereerst af of je het wel goed gelezen hebt. Vervolgens concludeer je dat het er echt staat en vraag je je af of er iemand niet goed snik is. Ik zal alvast een tipje van de sluier oplichten: het heeft te maken met eisen en adviezen van onze overheid. Het blijkt dat de linkerhand vaak niet weet wat de rechterhand doet. Nog erger, de linkerhand weet soms ook niet wat de linkerhand zelf doet. Of de rechterhand, dat kan ook. Enfin, lees maar verder.

Onlangs ontving ik een brief van een verzekeringsmaatschappij. De verzekeringsmaatschappij zou een bedrag overmaken en vroeg daarvoor kopieën van enkele documenten toe te sturen. Er werd onder meer gevraagd naar een kopie van een legitimatiebewijs en een afschrift van mijn betaalrekening. Een kopie van het rijbewijs zou volstaan voor de legitimatie. De kopieën zijn opgestuurd, waarbij van het rijbewijs alleen de voorkant was gekopieerd. Enkele dagen later ontving ik opnieuw een brief van de verzekeringsmaatschappij. Zij vroegen ook een kopie van van de achterkant op te sturen, omdat zij ook het burgerservicenummer (BSN) moesten verifiëren. Bij een (plastic) rijbewijs staat het BSN op de achterzijde.

Maar het BSN wordt toch gebruikt voor communicatie met de overheid?!? Ik zoek het op (zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Burgerservicenummer) en vind dat het BSN in Nederland een uniek persoonsgebonden nummer is, dat in 2007 is ingevoerd om in combinatie met het DigiD het elektronisch verkeer tussen overheid en burger in goede banen te leiden. Een uitgangspunt van de wet is, dat bij de communicatie tussen burger en overheid alleen het BSN als een persoonsgebonden nummer mag wordt gebruikt. Later is het gebruik van het BSN in de medische zorg en het onderwijs ook bij wet geregeld.

Als je een kopie van een identiteitsbewijs maakt, dan wordt aangeraden om het BSN af te dekken of onleesbaar te maken. Deze adviezen krijgt de burger van het Ministerie van Binnenlandse Zaken (BiZa), voorlichting van Postbus 51 en televisieprogramma's zoals Kassa en Radar.

Ik begrijp niet waarom de verzekeringsmaatschappij mijn BSN wil kunnen zien. Het is geen overheid en het gaat ook al niet om medische zorg of onderwijs. Waarom hebben zij mijn BSN dan nodig? Ik besluit de verzekeringsmaatschappij op te bellen en ernaar te vragen. Maar ik wil goed beslagen ten eis komen, dus in eerst vraag ik advies bij rijksoverheid.nl.

Bij rijksoverheid.nl vond men de casus interessant, maar wisten geen goed advies te geven. Zij vertelde mij dat zij de vraag zouden doorsturen naar BiZa en daar mocht ik dan antwoord van verwachten.
Tot nu toe een onbevredigend resultaat.

Ik bel met de verzekeringsmaatschappij en vraag waarom het BSN leesbaar op de kopie moest staan. Het blijkt iets te maken te hebben met voorkomen van financiële fraude. Dat kan goed zijn, maar deze werkwijze werkt weer identiteitsfraude in de hand. Ik vraag de mevrouw of zij ook kan vertellen of dat van die kopieën van identiteitsbewijzen nog een wettelijke basis heeft. Dit moest even uitgezocht worden en even later wordt mij verteld dat de “renseigneringsplicht” een eis van de belastingdienst is. Het gaat om een verplichting voor verzekeraars om de belastingdienst te voorzien van voor de belastingheffing relevante informatie met betrekking tot belastingplichtigen. Er wordt niets verteld over kopieën van identiteitsbewijzen.

Ik bel de belastingdienst en vraag om toelichting. Een lastige vraag, dus ik wordt doorverbonden met iemand die daar “alles vanaf weet”. De expert legt mij uit dat over de uitkeringen van een verzekeringsmaatschappij soms inkomstenbelasting moet worden geheven en dat de verzekeringsmaatschappij daarom verplicht is om details over het uitgekeerde bedrag en de ontvanger aan de belastingdienst te verstrekken. De verzekeringsmaatschappij weet wel wanneer het BSN wel of niet verstrekt moet worden, dus ik kan maar het beste doen wat zij zeggen.

Ik leg uit dat ik mij verbaas over het feit dat het Ministerie van Binnenlandse Zaken de burger vertelt om bij verstrekken van een kopie identiteitsbewijs het BSN onleesbaar te maken en dat een vertegenwoordiger van het Ministerie van Financiën dat van tafel veegt en mij vertelt te voldoen aan verzoeken van een commercieel bedrijf. De expert negeerde mijn opmerking en handhaafde zijn eerdere advies.

Ik probeer het nog even met de wet datalekken die binnenkort van kracht wordt. Stel je nou voor dat ik die kopie, zoals gevraagd door de verzekeringsmaatschappij, per post opstuur en dat na enige tijd blijkt dat die brief niet bezorgd is. Dan is er toch sprake van een datalek? En dat kan vanaf januari 2016 bestraft worden. Ik vraag wie de boete krijgt als zo'n lek optreedt. Ben ik dat, omdat ik de kopie heb gemaakt en per post heb verstuurd? Of is dat de verzekeringsmaatschappij, omdat die deze procedure aan mij oplegt? Of is dat de belastingdienst, omdat die vereist dat het BSN door de verzekeringsmaatschappij wordt verstrekt? De expert wist wel zeker dat het niet de belastingdienst was die hier verantwoordelijk voor is. Ik heb daarop gereageerd dat de belastingdienst in deze casus de enige partij is die aan de overheid verbonden is en dus de enige partij die volgens de wet een BSN kan eisen als zij communiceert met een burger. En zelfs daar is geen sprake van, want de belastingdienst communiceert niet met een burger, maar met een commercieel bedrijf over een burger. Daar is het BSN nooit voor bedoeld geweest. Ik schiet er allemaal niets mee op. De expert beëindigt het gesprek.

Ik blijf verbaasd. Ik krijg elk jaar een brief van dezelfde verzekeringsmaatschappij waarin zij mij melden wat zij allemaal over mij aan de belastingdienst hebben doorgegeven. Daarvoor hebben zij nog nooit een kopie van mijn identiteitsbewijs gevraagd. En op basis van de gegevens op de voorzijde van het rijbewijs (achternaam, voornaam, geboortedatum en -plaats, woonplaats en rijbewijsnummer stonden allemaal leesbaar op de kopie) en het afschrift van mijn betaalrekening verwacht ik dat het voor de belastingdienst niet erg ingewikkeld is om vast te stellen om welke burger het gaat.

Ik vind de gang van zaken onbevredigend. Dat wordt nog onbevredigender als ik eindelijk de reactie krijg van mijn vraag aan rijksoverheid.nl. Ik ontvang een e-mail van rvig.nl. www.rvig.nl brengt mij bij de website van de Rijksdienst voor identiteitsgegevens (RvIg), een onderdeel van BiZa. RvIg adviseert mij om de kopie dan maar aangetekend te versturen. Ik ben stomverbaasd. Ik weet nog steeds niet waarom het nodig is mijn BSN zichtbaar te laten op de kopie. En omdat BiZa zelf adviseert om het BSN te geheim te houden, had ik van dit Ministerie een andere reactie verwacht.

Ik besluit aan het verzoek van de verzekeringsmaatschappij te voldoen. Een kopie van voor- en achterkant van het rijbewijs en daar met pen doorheen geschreven wanneer de kopie aan wie verstrekt was en met welk doel. Binnen een week stond het geld op mijn rekening.

En terwijl ik de post doorneem, lees ik een brief van een ander bedrijf dat zij een fout hebben gemaakt in een berekening van rente. Ik had recht op een hogere rentevergoeding en die willen zij graag aan mij uitbetalen. Ik moet dan wel een kopie van identiteitsbewijs en afschrift van mijn betaalrekening opsturen. Zucht…!

Samengevat zijn er twee dingen die mij dwars zitten met bovenstaande casus.

1. Ik vind dat de overheid haar eigen aanbevelingen moet opvolgen – de overheid moet consistent zijn in communicatie naar de burger
2. Waarom kon niemand mij uit parate kennis vertellen hoe het zit? Ik kan mij niet voorstellen dat deze vraag niet vaker gesteld wordt. Ben ik zo simpel en ben ik een van de zeldzame Nederlanders die dit niet begrijpt en snapt de rest van het volk dit wel? Of gaat bijna iedereen echt zo laks om met zijn persoonsgegevens dat deze vraag zo sporadisch voorkomt? En zelfs toen de servicemedewerkers er wat tijd voor namen om het op te zoeken, waarom kon niemand mij dan vertellen dat dit bv. een eis was uit een artikel van een of andere wet? Dan is er een wettelijke grondslag en is er duidelijkheid. Nu bekruipt mij het gevoel dat er maar een beetje wordt aangerommeld.

Stiekem hoop ik dat ik na volgend jaar nog een keer zo een verzoek krijg. Ik stuur de gevraagde kopieën dan op en hopelijk ontvang ik een tijdje later een herinnering waarin staat dat de gevraagde documenten niet zijn ontvangen. Dan ga ik een rel schoppen over het ontstane datalek.